Jest nam niezmiernie miło poinformować Państwa, że prof. dr hab. sztuk plastycznych Przemysław Krajewski, wykładowca WSEiZ na kierunku Architektura Wnętrz jest twórcą idei i koncepcji formy monumentu ofiar zbrodni niemieckiego okupanta popełnionej w Natolinie w listopadzie 1939 r. Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się 6 lipca 2022 r. w warszawskim Natolinie.
Ideę i koncepcję opracowania projektu prof. dr hab. Przemysław Krajewski przybliża nam takimi oto słowami:
„Miejsce usytuowania monumentu zostało wybrane na granicy dwóch przestrzeni – zamkniętej, czyli Zespołu Parkowo-Pałacowego Natolin, oraz otwartej, dostępnej dla wszystkich od strony ulicy Nowoursynowskiej. Tu spotykają się dwa światy: przeszłość i teraźniejszość, ale w tym właśnie miejscu to przeszłość wyraźnie wychodzi na pierwszy plan.
Pomnik przywraca pamięć o ludziach, którzy zostali skazani na śmierć bez sądu, rozstrzelani potajemnie i zakopani w bezimiennej nieoznaczonej mogile znajdującej się w głębi lasu. Czas tej niepamięci trwał ponad pół wieku.
W zamyśle twórczym pomnik wyznaczać ma granicę pomiędzy pamięcią a nicością, pomiędzy życiem a śmiercią. W sposób symboliczny, przestrzeń poświęcona pamięci ofiar zbrodni niemieckiej została oznaczona półkolistym kształtem betonowego muru, wyznaczając strefę sacrum, w której powinny spotkać się nasze myśli i towarzyszące im wspomnienia wraz z emocjami, zarówno najbardziej osobistymi, ale także tymi wspólnymi, polskimi i narodowymi.
Wchodząc w obręb pomnika stajemy w okręgu uformowanym z identycznych granitowych płyt, które kontrastują swoją gładką fakturą z porowatością i szorstkością łamanej kostki brukowej.
Ten zabieg demonstruje różnicę pomiędzy tym co zwyczajne, a tym co wyjątkowe, heroiczne.
Wewnątrz okręgu pamięci widzimy główny element pomnika, ustawioną pionowo marmurową kolumnę z umieszczonym na niej godłem Rzeczypospolitej Polskiej – białym orłem w koronie.
Kolumna została zaprojektowana i wykonana wg greckiego kanonu proporcji, ale brakuje jej zarówno bazy, jak i głowicy. Także trzon kolumny jest złamany. Złamana kolumna jest symbolem przerwanego nagle życia. Klasyczna kolumna jest uniwersalnym i czytelnym odniesieniem dla każdego człowieka i pozwalała odwoływać się przez wieki do wspólnych wartości europejskiej kultury i cywilizacji wyrastających z ducha wolności i poszukiwania prawdy, opartych na dziedzictwie starożytnej Grecji i Rzymu.
Umieszczony na kolumnie wizerunek orła białego, wykonany wg wzoru godła państwowego II RP, był w pierwszych dniach wojny zrzucany z nienawiścią przez niemieckich żołnierzy i policjantów z polskich urzędów, szkół i instytucji publicznych.
Biały kolor marmuru podkreśla szlachetność i niewinność ofiar, czystość ich intencji oraz miłość do Ojczyzny. Półkola betonowego muru o surowej, szarej i szorstkiej fakturze, mogą wywoływać skojarzenia z więzieniami, obozami zagłady czy wreszcie z gruzem zburzonych domów.
Tablice zostały zaprojektowane i wykonane z wysokiej jakości stali Corten wykazującej się dużą odpornością na warunki atmosferyczne i niepodatnością na działalność rdzy.
Stal ta pokrywa się samoczynnie nalotem chromu, miedzi, krzemu i fosforu, które nadają jej atrakcyjną kolorystycznie rdzawo-czerwona patynę.
Litery i znaki nie zostały wygrawerowane, lecz celowo wycięte w stali na przestrzał znacząc w ten sposób charakter zbrodni. Krój czcionki nawiązuje do prostej typografii używanej na okupacyjnych plakatach i obwieszczeniach.
Przy nazwiskach na tablicy umieszczono znak identyfikujący wyznanie każdej z ofiar. Pionowe stalowe słupy nie są jedynie tłem dla kolumny i barierą oddzielającą teren kampusu akademickiego od miejsca upamiętnienia. Jest ich dokładnie 15, tyle, ile było ofiar niemieckiej egzekucji w dniu 13 listopada 1939 r.
Na zakończenie pragnę wymienić osoby, których wkład pracy wpłynął na powstanie tego pomnika:
mgr inż. arch. Ryszard Szczęsny /proj. techniczno-budowlany/
mgr sztuki Kasper Skirgajłło-Krajewski /proj. typograficzny tablic/
mgr sztuki Stanisław Gruszka /proj. i realizacja rzeźby orła/
mistrz kamieniarski Wiesław Wilczyński
prof. Przemysław Krajewski /proj. opracowania ideowego i koncepcyjnego formy monumentu/”
Galeria
